Przestępstwo niealimentacji, kara za uchylanie się od płacenia alimentów.
Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności.
14 lutego 2023
Opieka sprawowana nad dzieckiem przez pijanych rodziców, konsekwencje, odpowiedzialność karna
27 lutego 2023
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka został przeze mnie szczegółowo opisany w artykule „alimenty na dziecko”. Jedynie w kwestii przypomnienia – obowiązek ten uregulowany jest w art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.” Obowiązek alimentacyjny może być wypełniany również, w całości lub części, poprzez osobiste starania o utrzymanie lub wychowanie dziecka.
Gdy orzeczeniem sądu na osobę zobowiązaną do alimentacji został nałożony obowiązek przyczyniania się do kosztów utrzymania osoby uprawnionej, wówczas brak realizowania takiego orzeczenia może wiązać się z poniesieniem odpowiedzialności karnej za przestępstwo stypizowane w art. 209 § 1 kodeksu karnego, zgodnie z którym: „Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”
Uchylenie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku nie dopełni go ze złej woli – tzn. nie chce wykonać ciążącego na nim obowiązku lub go lekceważy.
Wyższa kara została przewidziana za typ kwalifikowany przestępstwa niealimentacji, czyli grzywna, kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 w sytuacji, jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (art. 209 § 1a k.k.).
Gdy orzeczeniem sądu na osobę zobowiązaną do alimentacji został nałożony obowiązek przyczyniania się do kosztów utrzymania osoby uprawnionej, wówczas brak realizowania takiego orzeczenia może wiązać się z poniesieniem odpowiedzialności karnej za przestępstwo stypizowane w art. 209 § 1 kodeksu karnego, zgodnie z którym: „Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”
Uchylenie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku nie dopełni go ze złej woli – tzn. nie chce wykonać ciążącego na nim obowiązku lub go lekceważy.
Wyższa kara została przewidziana za typ kwalifikowany przestępstwa niealimentacji, czyli grzywna, kara ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 w sytuacji, jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (art. 209 § 1a k.k.).
Zgodnie z poglądami doktryny prawa rodzinnego zapewnienie dziecku odpowiedniego poziomu życia oznacza zaspokojenie jego podstawowych potrzeb w zakresie wyżywienia niezbędnego do prawidłowego rozwoju fizycznego, stosownej do wieku odzieży, ochrony zdrowia i odpoczynku oraz kształcenia w zakresie podstawowym i zawodowym (T. Smyczyński, Prawo dziecka do odpowiedniego poziomu życia, s. 276-277).
Ściganie przestępstwa niealimentacji następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jednakże, gdy pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa następuje z urzędu.
Jak bronić się przed przestępstwem niealimentacji?
Aby uniknąć odpowiedzialności karnej należy wykazać, że istniały obiektywne przeszkody, które uniemożliwiały zobowiązanemu płacenie alimentów.
W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że za usprawiedliwione powody uchylania się od obowiązku ciążącego na sprawcy uznaje się m.in. ciężką chorobę (uchwała SN z 09.06.1976 r., VI KZP 13/75) lub pozbawienie wolności, jeżeli oskarżony w tym okresie nie miał możliwości zarobkowania lub innych źródeł majątkowych, z których możliwe było wypłacanie należności alimentacyjnych (wyrok SN z 03.07.2007 r., III KK 144/07, wyrok SN z 19.05.2010 r., V KK 74/10). Przesyłanie niższych kwot od zasądzonych z uwagi na konieczność równoczesnego zapewnienia utrzymania siebie i dziecka pochodzącego z innego związku nie może być uznane za uchylanie się od spełnienia obowiązku alimentacyjnego (wyr. SA w Katowicach z 13.1.2005 r., II AKa 455/04, KZS 2005).
W każdej sprawie niezwykle istotne jest to aby wykazywać inicjatywę dowodową i nie pozostać obojętnym wobec postawionego zarzutu.
Dodatkowo, sprawca przestępstwa niealimentacji w jego typie podstawowym (art. 209 § 1 k.k.) nie będzie podlegał karze, jeśli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiści w całości zaległe alimenty.
Z kolei, sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a (typ kwalifikowany) uiści w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary.
Jeśli dotyczy Cię problem poruszony w artykule, zastanawiasz się nad złożeniem wniosku o ściganie przestępstwa niealimentacji lub zostałeś/-aś wezwany/-a jako podejrzany lub oskarżony o popełnienie przestępstwa z art.209 k.k. i potrzebujesz pomocy adwokata Lublin - skontaktuj się z adwokat Elżbietą Piskorską. Pamiętaj, że jako świadek możesz również ustanowić pełnomocnika, który będzie chronił Twoich interesów w trakcie przesłuchania.
Ściganie przestępstwa niealimentacji następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego. Jednakże, gdy pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie przestępstwa następuje z urzędu.
Jak bronić się przed przestępstwem niealimentacji?
Aby uniknąć odpowiedzialności karnej należy wykazać, że istniały obiektywne przeszkody, które uniemożliwiały zobowiązanemu płacenie alimentów.
W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że za usprawiedliwione powody uchylania się od obowiązku ciążącego na sprawcy uznaje się m.in. ciężką chorobę (uchwała SN z 09.06.1976 r., VI KZP 13/75) lub pozbawienie wolności, jeżeli oskarżony w tym okresie nie miał możliwości zarobkowania lub innych źródeł majątkowych, z których możliwe było wypłacanie należności alimentacyjnych (wyrok SN z 03.07.2007 r., III KK 144/07, wyrok SN z 19.05.2010 r., V KK 74/10). Przesyłanie niższych kwot od zasądzonych z uwagi na konieczność równoczesnego zapewnienia utrzymania siebie i dziecka pochodzącego z innego związku nie może być uznane za uchylanie się od spełnienia obowiązku alimentacyjnego (wyr. SA w Katowicach z 13.1.2005 r., II AKa 455/04, KZS 2005).
W każdej sprawie niezwykle istotne jest to aby wykazywać inicjatywę dowodową i nie pozostać obojętnym wobec postawionego zarzutu.
Dodatkowo, sprawca przestępstwa niealimentacji w jego typie podstawowym (art. 209 § 1 k.k.) nie będzie podlegał karze, jeśli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego uiści w całości zaległe alimenty.
Z kolei, sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca przestępstwa określonego w § 1a (typ kwalifikowany) uiści w całości zaległe alimenty, chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko odstąpieniu od wymierzenia kary.
Jeśli dotyczy Cię problem poruszony w artykule, zastanawiasz się nad złożeniem wniosku o ściganie przestępstwa niealimentacji lub zostałeś/-aś wezwany/-a jako podejrzany lub oskarżony o popełnienie przestępstwa z art.209 k.k. i potrzebujesz pomocy adwokata Lublin - skontaktuj się z adwokat Elżbietą Piskorską. Pamiętaj, że jako świadek możesz również ustanowić pełnomocnika, który będzie chronił Twoich interesów w trakcie przesłuchania.